Opowieści o tym, co w życiu ważne

fragment recenzji prof. dr hab. Barbary Smolińskiej-Theiss (Instytut Praw Dziecka im. Janusza Korczaka, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzwskiej)

Pisanie dla dzieci o uniwersalnych, humanistycznych wartościach – to zadanie bardzo trudne. Udaje się wyjątkowym znawcom i badaczom dzieciństwa. W tym gronie znalazł się dr Marek Michalak, były wieloletni Rzecznik Praw Dziecka (2008-2018),pedagog, nauczyciel akademicki, działacz, znawca i kontynuator korczakowskiej tradycji dialogu z dzieckiem.
Książka Opowieści o tym, co w życiu ważne jest osobliwym dialogiem rodzeństwa. Julka i Miłosz opowiadają o swoich codziennych doświadczeniach rodzinnych, szkolnych, koleżeńskich. Czasami się sprzeczają, czasami sobie pomagają, dzielą się rożnymi spostrzeżeniami, z uwagą wsłuchują się w niektóre opowieści dorosłych.
Opowieści Miłosza i Julki- to nie są zwykle dziecięce narracje. Julka i Miłosz nie tylko opowiadają o mamie, tacie, babci, o nauczycielach, sąsiedzie- muzyku, o trenerze, o Kawalerach Orderu Uśmiechu, o Irenie Sendlerowej, Henryce Krzywonos . Przede wszystkim zadziwiają się tym światem, stawiają pytanie co to znaczy, snują refleksję jaka nauka płynie z tych codziennych i niecodziennych zdarzeń, czego one uczą, co pokazują. W takim znaczeniu jest to książka o dzieciach dla dzieci i jednocześnie jest to rozprawka filozoficzna o dziecięcym filozofowaniu adresowana do dzieci i dorosłych.
Miłosz i Julka tłumaczą trudne słowa: miłość, tolerancja, własne zdanie, szacunek, wolność, empatia, odwaga, nadzieja, przyjaźń, wdzięczność, współczucie, nauka i wiedza, życzliwość, akceptacja, godność, pokój, odpoczynek, poczucie humoru, patriotyzm. Te pojęcia wyprowadzają z konkretnych sytuacji, dokumentują je różnymi zdarzeniami i co najważniejsze - własnymi refleksjami.
Przedstawione w książce 19 scenek z życia codziennego Miłosza i Julki – to dziecięca zaduma i dziecięca konkluzja przypisana do określonych wartości i pojęć. Dzieciom te scenki, zdarzenia pozwalają unaocznić, wyjaśnić, zrozumieć uniwersalne wartości i wpisać je w abstrakcyjne terminy. Dorosły powiedziałby, że abstrakcja terminologiczna przekłada się na realne zdarzenia i praktyczne desygnaty. Zyskuje – bliski dzieciom prawie rzeczowo- formalny wymiar
Taki zabieg poznawczo dydaktyczny, kierowany do dzieci, wymaga dużego kunsztu nauczycielskiego. Marek Michalak zrobił to z dużym znawstwem i wyczuciem pedagogicznym. Posłużył się prostymi figurami stylistycznymi. Sięgnął do codzienności, aby uzyskać niecodzienny rezultat w postaci dziecięcej refleksji oraz refleksyjnego rozpoznawania i uczenia się wartości. Co więcej, tę warstwę narracji Miłosza i Julki, uzupełnił słownikową terminologią wyjaśniającą omawiane pojęcia. Przytoczył również aforyzmy Mistrzów, którzy pointują „trudne słowa”.
Opowieści o tym, co w życiu ważne – to urokliwa i mądra książka dla dzieci i dorosłych, lektura dla wszystkich, którzy widzą świat nie tylko w perspektywie faktów i zdarzeń, ale także wartości, norm i ustawicznych pytań.